• Data: 2025-05-17 • Autor: Kamil Kiecana
Pracuję w jednym zakładzie od przeszło 20 lat. Przez 8 ostatnich lat pracowałem na stanowisku kierowniczym. Pół roku temu zgodziłem się na zmianę stanowiska z kierownika na zastępcę kierownika przy zachowaniu innych warunków umowy w tym wynagrodzenia. Od 6 tygodni przebywam na zwolnieniu lekarskim i dochodzą mnie słuchy, że pracodawca nie chce dalej ze mną współpracować. Spodziewam się więc próby zwolnienia mnie z pracy. Co ważne, jestem żołnierzem WOT. Czy po zakończeniu leczenia i powrocie do pracy pracodawca może mnie zwolnić, pomimo że jestem w czynnej służbie wojskowej – WOT? Czy może ponowie zaproponować mi zmianę stanowiska i tym razem pomniejszenie stawki na niższą niż obecnie posiadam? Jeśli dojdzie do zwolnienia, czy powinienem otrzymać odprawę, a jeśli tak, to w jakiej wysokości?
Kwestią decydującą w Pana sytuacji jest fakt, iż jest Pan czynnym żołnierzem Wojsk Obrony Terytorialnej (WOT). Ustawodawca w sposób szczególny objął ochroną pracowników świadczących osobiste usługi na rzecz ojczyzny, w ramach odbywania czynnej służby wojskowej.
Formy, w jakich obywatele odbywać mogą czynną służbę wojskową, uregulowane zostały w ustawie z dnia 11 marca 2022 r. o obronie Ojczyzny. W art. 130 ust. 1 tej ustawy wskazano, że czynna służba wojskowa polega na pełnieniu:
Pracownik pełniący czynną służbę wojskową jako zasadniczą oraz terytorialną korzysta z ustawowych gwarancji ograniczających swobodę pracodawcy co do rozwiązania z nim stosunku pracy. Stanowi o tym wprost art. 303 ustawy o obronie Ojczyzny, który mówi, że:
Z powyższego wprost wynika, iż pracodawca może rozwiązać umowę z osobą będącą w czynnej terytorialnej służbie wojskowej, zatrudnionej na umowę o pracę na czas dłuższy niż 12 miesięcy, wyłącznie za jego zgodą, a więc co do zasady za porozumieniem stron.
Inne możliwości rozwiązania stosunku pracy z żołnierzem WOT następują w sytuacji, gdy pracodawca ogłasza upadłość lub w przypadku likwidacji zakładu pracy, lub np. z przyczyn leżących wyłącznie po stronie pracownika, czyli zwolnienie dyscyplinarne. W innych przypadkach wypowiedzenie jest niedopuszczalne.
Odnosząc się do Pana pytania, czy pracodawca może zmienić Panu stanowisko pracy na takie z gorszym wynagrodzeniem, wskazać należy, iż taka zmiana odbywa się zawsze w formie złożenia przez pracodawcę wypowiedzenia warunków pracy. Na takie wypowiedzenie musi wyrazić zgodę pracownik, a w przypadku braku zgody umowa ulega rozwiązaniu z uwzględnieniem okresu wypowiedzenia.
Wypowiedzenie warunków pracy zmierzające de facto do rozwiązania stosunku pracy budzi poważne wątpliwości w świetle art. 303 ustawy o obronie Ojczyzny, o którym mowa powyżej. Należy zauważyć, iż wspomniany przepis ustawy wprost nie odnosi się do zmiany warunków pracy, jednakże w doktrynie uważa się, że należy to traktować jako omyłkę natury technicznej, a nie celowy zabieg ustawodawcy. Innymi słowy należy przyjąć, iż zakaz dotyczący wypowiedzenia umowy obejmuje swoim zakresem także wypowiedzenie zmieniające. Inna interpretacja art. 303 prowadziłaby do niebezpiecznej sytuacji, w której pracodawca mógłby obejść przepisy ustawy zapewniające pracownikowi szczególną ochronę przed zwolnieniem, a takie obejście należałoby uznać za niezgodne z prawem.
Pracodawca ma w zasadzie jedną możliwość w zakresie skutecznego złożenia wypowiedzenia zmieniającego warunki pracy pracownika odbywającego czynną służbę wojskową. Wynika ona z treści art. 5 ust. 5 pkt 6 ustawy z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników. Przepis ten dotyczy jednak wypowiedzenia stosunku pracy w ramach grupowego zwolnienia pracowników.
Jeżeli chodzi o odprawę, to trudno na to pytanie jednoznacznie odpowiedzieć, ponieważ prawo do odprawy jest zależne od okoliczności i trybu zwolnienia pracownika. Generalnie prawo do odprawy przysługuje w sytuacji, gdy np. pracownik jest zwolniony z przyczyn leżących wyłącznie po stronie pracodawcy. Chodzi więc o likwidację zakładu pracy, likwidację stanowiska, czy zwolnienia grupowe. Inną okolicznością jest rozwiązanie stosunku pracy w związku z przejściem na emeryturę. Oznacza to, iż nie znając ewentualnych okoliczności zwolnienia, trudno wskazywać prawo do odprawy i jaka byłaby jej wysokość.
W świetle przepisów prawa pracy wypowiedzenie warunków zatrudnienia traktować należy dokładnie tak samo jak wypowiedzenie stosunku pracy. Oznacza to, iż w oparciu o przepisu ustawy o obronie Ojczyzny na pracodawcy ciąży zakaz (lub znaczące ograniczenie) w składaniu takich wypowiedzeń w stosunku do pracownika będącego czynnym żołnierzem WOT.
Jeżeli pracodawca takowe wypowiedzenie by złożył i podtrzymywałby stanowisko, iż w jego ocenie pozostaje ono w mocy i jest wiążące, to należy w terminie 21 dni od otrzymania wypowiedzenia złożyć odwołanie do sądu pracy, tj. sądu rejonowego, wydział Pracy właściwego według miejsca siedziby pracodawcy. W odwołaniu należy powołać się na to, że wypowiedzenie narusza przepisy o wypowiedzeniu wskazane w Kodeksie pracy i ustawie o obronie Ojczyzny oraz ewentualnie na przepisy dotyczące naruszenia zakazu dyskryminacji.
Artur – kierownik magazynu i żołnierz WOT
Artur od 15 lat pracował jako kierownik magazynu w dużym przedsiębiorstwie logistycznym. Po powrocie z miesięcznych ćwiczeń WOT, dowiedział się, że jego stanowisko zostało zlikwidowane, a jemu zaproponowano pracę jako magazynier, z obniżką wynagrodzenia o 30%. Artur odmówił przyjęcia nowych warunków, a pracodawca próbował wręczyć mu wypowiedzenie. Artur złożył pozew do sądu pracy, powołując się na ochronę wynikającą z ustawy o obronie Ojczyzny.
Kasia – pracownica administracyjna z 10-letnim stażem
Kasia od lat pracowała w dziale administracyjnym firmy budowlanej, a w wolnym czasie angażowała się w WOT. Gdy zachorowała i przez kilka tygodni była na L4, firma zaczęła przygotowywać reorganizację działu. Po jej powrocie zaproponowano jej inne stanowisko o niższej randze i niższym wynagrodzeniu. Kasia wiedziała, że jako żołnierz WOT jej umowa nie może być tak po prostu zmieniona i nie wyraziła zgody. Z pomocą prawnika wystosowała pismo do pracodawcy, który ostatecznie wycofał się z wypowiedzenia zmieniającego.
Tomek – technik utrzymania ruchu i rezerwista
Tomek, jako rezerwista pełniący terytorialną służbę wojskową, został powołany na 14-dniowe szkolenie. Po jego powrocie dowiedział się, że firma planuje redukcję etatów. W ramach grupowego zwolnienia otrzymał wypowiedzenie. Dzięki konsultacji z prawnikiem dowiedział się, że taki przypadek – zwolnienie żołnierza WOT w ramach zwolnień grupowych – jest wyjątkowo dopuszczalny. Otrzymał odprawę w wysokości trzymiesięcznego wynagrodzenia.
Żołnierze Wojsk Obrony Terytorialnej korzystają z ustawowej ochrony przed wypowiedzeniem stosunku pracy, która znacząco ogranicza możliwości pracodawcy w zakresie zwolnień i zmian warunków zatrudnienia. W razie wątpliwości co do zgodności działań pracodawcy z prawem, warto niezwłocznie zasięgnąć porady prawnej i – jeśli zajdzie potrzeba – dochodzić swoich praw przed sądem pracy.
Potrzebujesz pomocy prawnej w sprawie wypowiedzenia lub ochrony wynikającej z pełnienia służby w WOT? Oferujemy szybkie porady online oraz przygotowanie profesjonalnych pism. Aby skorzystać z naszych usług, opisz swój problem w formularzu pod artykułem.
1. Ustawa z dnia 11 marca 2022 r. o obronie Ojczyzny - Dz.U. 2022 poz. 655
2. Ustawa z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników, Dz.U. 2003 nr 90 poz. 844
3. Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy - Dz.U. 1974 nr 24 poz. 141
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
Zapytaj prawnika