WOT a wypowiedzenie – czy pracodawca może zwolnić żołnierza?

Czynny żołnierzem WOT

Kwestią decydującą w Pana sytuacji jest fakt, iż jest Pan czynnym żołnierzem Wojsk Obrony Terytorialnej (WOT). Ustawodawca w sposób szczególny objął ochroną pracowników świadczących osobiste usługi na rzecz ojczyzny, w ramach odbywania czynnej służby wojskowej.

Formy, w jakich obywatele odbywać mogą czynną służbę wojskową, uregulowane zostały w ustawie z dnia 11 marca 2022 r. o obronie Ojczyzny. W art. 130 ust. 1 tej ustawy wskazano, że czynna służba wojskowa polega na pełnieniu:

1. zasadniczej służby wojskowej;
2. terytorialnej służby wojskowej;
3. służby w aktywnej rezerwie w dniach tej służby oraz odbywaniu ćwiczeń wojskowych w ramach pasywnej rezerwy;
4. zawodowej służby wojskowej;
5. służby w razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny.

Ochrona przed zwolnieniem pracownika powołanego do pełnienia terytorialnej służby wojskowej

Pracownik pełniący czynną służbę wojskową jako zasadniczą oraz terytorialną korzysta z ustawowych gwarancji ograniczających swobodę pracodawcy co do rozwiązania z nim stosunku pracy. Stanowi o tym wprost art. 303 ustawy o obronie Ojczyzny, który mówi, że:

1. Stosunek pracy z osobą powołaną do pełnienia zasadniczej służby wojskowej albo terytorialnej służby wojskowej może być rozwiązany tylko za zgodą pracownika.
2. Przepisu ust. 1 nie stosuje się do umów o pracę zawartych na okres próbny lub na czas określony nie dłuższy niż 12 miesięcy, a także jeżeli pracodawca może rozwiązać stosunek pracy bez wypowiedzenia z winy pracownika oraz w przypadku ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy.
3. Jeżeli okres dokonanego przez pracodawcę lub przez pracownika wypowiedzenia stosunku pracy upływa po dniu powołania pracownika do służby, o której mowa w ust. 1, wypowiedzenie staje się bezskuteczne. W tym przypadku rozwiązanie stosunku pracy może nastąpić tylko na żądanie pracownika.

Z powyższego wprost wynika, iż pracodawca może rozwiązać umowę z osobą będącą w czynnej terytorialnej służbie wojskowej, zatrudnionej na umowę o pracę na czas dłuższy niż 12 miesięcy, wyłącznie za jego zgodą, a więc co do zasady za porozumieniem stron.

Inne możliwości rozwiązania stosunku pracy z żołnierzem WOT następują w sytuacji, gdy pracodawca ogłasza upadłość lub w przypadku likwidacji zakładu pracy, lub np. z przyczyn leżących wyłącznie po stronie pracownika, czyli zwolnienie dyscyplinarne. W innych przypadkach wypowiedzenie jest niedopuszczalne.

Wypowiedzenie zmieniające

Odnosząc się do Pana pytania, czy pracodawca może zmienić Panu stanowisko pracy na takie z gorszym wynagrodzeniem, wskazać należy, iż taka zmiana odbywa się zawsze w formie złożenia przez pracodawcę wypowiedzenia warunków pracy. Na takie wypowiedzenie musi wyrazić zgodę pracownik, a w przypadku braku zgody umowa ulega rozwiązaniu z uwzględnieniem okresu wypowiedzenia.

Wypowiedzenie warunków pracy zmierzające de facto do rozwiązania stosunku pracy budzi poważne wątpliwości w świetle art. 303 ustawy o obronie Ojczyzny, o którym mowa powyżej. Należy zauważyć, iż wspomniany przepis ustawy wprost nie odnosi się do zmiany warunków pracy, jednakże w doktrynie uważa się, że należy to traktować jako omyłkę natury technicznej, a nie celowy zabieg ustawodawcy. Innymi słowy należy przyjąć, iż zakaz dotyczący wypowiedzenia umowy obejmuje swoim zakresem także wypowiedzenie zmieniające. Inna interpretacja art. 303 prowadziłaby do niebezpiecznej sytuacji, w której pracodawca mógłby obejść przepisy ustawy zapewniające pracownikowi szczególną ochronę przed zwolnieniem, a takie obejście należałoby uznać za niezgodne z prawem.

Wypowiadanie stosunków pracy w ramach grupowego zwolnienia

Pracodawca ma w zasadzie jedną możliwość w zakresie skutecznego złożenia wypowiedzenia zmieniającego warunki pracy pracownika odbywającego czynną służbę wojskową. Wynika ona z treści art. 5 ust. 5 pkt 6 ustawy z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników. Przepis ten dotyczy jednak wypowiedzenia stosunku pracy w ramach grupowego zwolnienia pracowników.

Prawo pracownika do odprawy

Jeżeli chodzi o odprawę, to trudno na to pytanie jednoznacznie odpowiedzieć, ponieważ prawo do odprawy jest zależne od okoliczności i trybu zwolnienia pracownika. Generalnie prawo do odprawy przysługuje w sytuacji, gdy np. pracownik jest zwolniony z przyczyn leżących wyłącznie po stronie pracodawcy. Chodzi więc o likwidację zakładu pracy, likwidację stanowiska, czy zwolnienia grupowe. Inną okolicznością jest rozwiązanie stosunku pracy w związku z przejściem na emeryturę. Oznacza to, iż nie znając ewentualnych okoliczności zwolnienia, trudno wskazywać prawo do odprawy i jaka byłaby jej wysokość.

Wnioski

W świetle przepisów prawa pracy wypowiedzenie warunków zatrudnienia traktować należy dokładnie tak samo jak wypowiedzenie stosunku pracy. Oznacza to, iż w oparciu o przepisu ustawy o obronie Ojczyzny na pracodawcy ciąży zakaz (lub znaczące ograniczenie) w składaniu takich wypowiedzeń w stosunku do pracownika będącego czynnym żołnierzem WOT.

Jeżeli pracodawca takowe wypowiedzenie by złożył i podtrzymywałby stanowisko, iż w jego ocenie pozostaje ono w mocy i jest wiążące, to należy w terminie 21 dni od otrzymania wypowiedzenia złożyć odwołanie do sądu pracy, tj. sądu rejonowego, wydział Pracy właściwego według miejsca siedziby pracodawcy. W odwołaniu należy powołać się na to, że wypowiedzenie narusza przepisy o wypowiedzeniu wskazane w Kodeksie pracy i ustawie o obronie Ojczyzny oraz ewentualnie na przepisy dotyczące naruszenia zakazu dyskryminacji.

Źródła:

1. Ustawa z dnia 11 marca 2022 r. o obronie Ojczyzny - Dz.U. 2022 poz. 655

2. Ustawa z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników, Dz.U. 2003 nr 90 poz. 844
3. Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy - Dz.U. 1974 nr 24 poz. 141

Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej  ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.